ارزیابی کیفی تناسب اراضی برای محصولات مهم زراعی (برنج، یونجه و ذرت) در دشت جایدر استان لرستان، ایران

رشد جمعیت و تأمین غذا از اهداف قدیمی بشر بوده و در حال حاضر نیز افزایش جمعیت و تأمین مواد غذایی دو مسئله عمده دنیا تلقی شده و بایستی بین این دو مقوله توازن برقرار باشد تا مشکل امنیت غذایی پیش نیاید. نیاز به استفاده بهینه از اراضی کشاورزی به دلیل افزایش جمعیت و کمبود آب و مقدور نبودن افزایش سطح اراضی در حال حاضر بیش ازپیش احساس می گردد. در این راستا ارزیابی کیفی تناسب اراضی گام مهمی در فرآیند برنامه¬ریزی استفاده بهینه از اراضی به حساب می آید. این تحقیق به منظور انجام ارزیابی کیفی تناسب اراضی دشت جایدر در پلدختر لرستان برای محصولات ذرت، یونجه و برنج انجام گرفت. برای دستیابی به این هدف با تطبیق خصوصیات اراضی با نیازهای رویشی گیاهان موردنظر، با استفاده از روش¬ پارامتریک (ریشه دوم)، کلاس تناسب واحدهای اراضی برای ذرت، یونجه و برنج تعیین گردید. شاخص خاک که نشان دهنده اثر مشخصات محدودکننده آن در کاهش تولید است، از فرمول ریشه دوم به دست آمد. کلاس اقلیم به روش پارامتریک برای محصولات یونجه، ذرت و برنج s1 به دست آمد و این ویژگی های اقلیمی و اطلاعات زراعی حاکی از آن است که خصوصیات اقلیمی در رشد و تولید گیاه موردنظر محدودیتی ایجاد نمی کند. به طورکلی نتایج کلی ارزیابی کیفی نشان داد که برای کاربری یونجه، ذرت و برنج در منطقه کلاس تناسب ازs2 تاn2 متغیر است. محدودکننده ترین عوامل در این واحدهای اراضی برای کاربری برنج به ترتیب شیب و درصد گچ برای کاربری ذرت شیب، شوری و قلیائیت، خیسی و درصد آهک و برای کاربری یونجه شیب، خیسی، درصد آهک و شوری و قلیائیت می باشد و زیر کلاس تناسب بیشتر s2t، s2s، s2w، s2n، s3t، s3s، s3n، s3w، n1t، n1n، n2t، n2n می باشد. نتایج نشان داد که وقتی از روش پارامتریک (ریشه دوم) استفاده شود اغلب واحدهای اراضی برای کشت ذرت در زیر کلاس (s2)، برای برنج در زیر کلاس (s3) و (n1) و برای یونجه (s2) قرار می¬گیرند این در حالی است که وقتی روش استوری مورداستفاده قرار ¬گیرد، اغلب واحدهای اراضی به علت ضرب درجات تناسب و نه به خاطر محدودیت هر یک از مشخصات اراضی برای ذرت دارای تناسب بحرانی (s3)، برای برنج (n2) و برای یونجه (s3) می¬شوند. نتایج نشان داد که برای ارزیابی کیفی تناسب اراضی استفاده از روش ریشه دوم بر روش استوری ارجحیت دارد. پیشنهاد می گردد ارزیابی استعداد اراضی به منظور استفاده هر چه بهتر از این منابع در تمامی مناطق صورت گرفته و سیاست های کلان بخش کشاورزی با در نظر گرفتن این قابلیت ها به منظور افزایش هر چه بیشتر عملکرد محصولات مهم و استراتژیک جهت رسیدن به خودکفایی در تولید انواع محصولات کشاورزی و جلوگیری از واردات بی رویه و خروج ارز صورت گرفته شود.